“Para” gerek gündelik hayatin bütün alanlarinda, gerekse siyasetten kültüre, sosyallikten dinsellige kadar genis bir çerçevede insanin ilgilenemezlik edemedigi bir olgu olarak tarih boyunca tartismalarin odaginda olmustur. Bu açidan insan için asgari müsterek bir ilgi alanidir denilebilir. Farkli içeriklerle edebiyatta da yansimalari olan para, insanin hayallerinin umutlarinin, hayal kirikliklarinin, basari ve basarisizliklarinin kimi zaman sebebi kimi zaman sonucu olarak islenmistir. Insanin tüm etkinliklerinin gerçeklestirilmesinde imkandir; dolayisiyla para hayatin davetsiz misafiri olmak gibi bir hüviyete sahiptir. Herkes parayi gözetmek durumundadir. Kimi zaman romantik bir negatiflemenin konusu olarak tebarüz etse de, parasal gerçekler romantizmi bir müddet sonra zayiflatmaya baslar.
Para bugün çok boyutlu bilesenler etrafinda analiz edilmesi gereken bir fenomendir. Özellikle küresellesme, kapitalizm ve neo-liberal politikalarin hakimiyeti düsünüldügünde, paranin kendi özgül agirliginin ötesinde kazandigi anlam ve içerik daha net anlasilacaktir. Hatta Jürgen Habermas’in günümüzde herseyin ekonominin diliyle ifade edilmeye baslandigi seklindeki tespiti düsünüldügünde, neredeyse tüm dünya ve hayat “para”yla esitlenmis gibi bir manzara ortaya çikabilmektedir. Bu durum paranin günümüzde kazandigi yeni içeriklerin konusulmasini zorunlu kilmaktadir.
“Para”nin tarihsel süreçte geçirdigi degisimleri incelemek, önümüze ekonomik oldugu kadar sosyal, siyasal, kültürel boyutlari da getirecektir. Bir deger koyma ve mübadele araci olarak icad edilen para, modern zamanlara gelindiginde yasadigi hizli degisimlerle takip edilen bir meta olagelmistir. Altin ve gümüs paralarin ardindan kagit paraya geçis; sonrasinda bugün kripto ve dijital paralarla yeni zamanin ruhu içerisinde çesitlenmektedir. Içinde yasadigimiz çagda mübadele ve deger belirlemenin de ötesinde bir güç ve tahakküm araci olarak daha net bir görünüm kazanmistir.
Dijitallesme ile birlikte internet ve televizyonlarda parasal durum gündelik hayatin içinde daha siki bir takibin konusu olmaktadir. Öyle ki klasik ticaretin boyutlarinin degiserek borsanin ortaya çikisi, altin ve gümüs basta olmak üzere emtia piyasasi, dolarin rezerv para olmasi vb. tüm hususlar uluslararasi ölçekte bir katilim sisteminin de kurulmasini sonuçlamistir. Böylece medya araçlari bir sekilde ekranlardan paranin durumunu kesintisiz göstermektedir. Öte yandan hizli ve genis hacimde akan ekonomik faaliyetlere sanal ortamdan katilimin da mümkün hale gelmesi insanlarin ilgisini cezbetmistir ki, bugün finansal okur yazarliklar giderek artmaktadir. Iste böylesine küresel boyut kazanmis olan para, Yetkin Düsünce dergisinin elinizdeki sayisinda bir inceleme konusu yapilmaktadir.
Bu sayiya konuyu farkli boyutlariyla tartismaya çalisan Mustafa Tekin, Muhammet Özdemir, M. Yasar Soyalan, Temel Haziroglu, Kadir Canatan, Süleyman Kalkan, Ahmet Keles, Murat Simsek, Muhammet Ali Çaglar, Bilal Sambur, Mehmet Beyhan ve Süleyman Gümüs katkida bulunmuslardir. Paranin neligi, tarihi, biçimlendirdigi sosyal varolus, para birimleri, para sorunlari, Islam ve para, Islam iktisadi ile dis iliskiler çerçevesindeki yazi ve tartismalari bu bölümde bulacaksiniz. Tüm yazarlara katkilarindan dolayi tesekkür ederiz.
Bu sayinin söylesi bölümünde konunun uzmani iki konukla okurlarimiz bulusacaktir. Ilkin, “Antik Çagdan Gelecege Para” isimli kitabi ile paranin tarihi, gelisimi, etkilerini inceleme konusu yapan Dursun Ali Yaz dergimizin sorularina cevap vermistir. Ikinci söylesi de, günümüzde hayatimiza giren kripto ve dijital para konusunu muhtevidir ve alanin uzmani Çetin Kaya Koç hem teknik hem ilmi detaylariyla soru(n)lari açimlamaktadir.
Kültür-Sanat bölümünde bu sayida M. Muhtar Sankiti’nin Türk tarih dizilerinin üretildigi seti ve yapimci Mehmet Bozdag’i ziyaretinin ardindan aljazeera.net’te yayinlanan izlenimlerinin çevirisi ile Atanur Kaya tarafindan kaleme alinan, Türk mimarisindeki kubbelerde Mimar Sinan etkisini ele alan yaziyi bulacaksiniz. Kitap kritiklerinde Ali Polat “Islam Iktisadinda Para-Bakirdan Dijitale” ve Fatima Aksakal “Antikçagdan Gelecege Para” isimli kitaplari analiz etmislerdir. Kendilerine zahmetlerinden dolayi sükranlarimizi arz ederiz.
Yetkin Düsünce dergisi yayin ve dergi alaninda yasanan zorluklara ragmen siz degerli okuyuculariyla kesintisiz sekilde yoluna devam etmektedir. Sivil, bagimsiz ve özgür bir sekilde entelektüel çizgiyi bozmadan “hakikatin kaynagina yolculuk”u sürdürmektedir. Bu yolculukta en önemli destekçilerimizin siz okurlar oldugunu tekrar etmek isterim. Ülkenin farkli yerlerinden Yetkin Düsünce ile ilgili olumlu tepkiler almaya devam ediyoruz. Dergimizin daha genis çevreye yayilmasinda katkilarinizi esirgemeyeceginizi umuyoruz.
Yetkin Düsünce dergisinin 19. Sayisi “Dini Grup ve Cemaatler” seklinde belirlenmistir. Islam dünyasi ve Türkiye’nin önemli bir tartisma konusu olan cemaatlerle ilgili oldukça külliyatli bir sayiyi hedeflemekteyiz. Bu baglamda yazarlarimizin katkilarini bekledigimizi ifade ederken, daha mutlu, huzurlu ve saglikli bir gelecek dilegiyle…
