Kırgız Arkaik Destanları ve Mitoloji

İnsanlığın klasik metinlerinde her şeyden önce var olduğu söylenen sözün, tarihsel süreç içerisinde büründüğü biçimlerden biri destandır. Ozanların anlattığı bu hikâyeler, mitolojik bilginin tarih ve coğrafyada yayılmasındaki en önemli araçtır. Uluslararası düzeyde pek çok folklor araştırmacısının ilgisini çekecek derecede güçlü bir hikâyecilik geleneğine sahip olan Kırgız Türkleri, her ne kadar dünyada bu alanda Manas destanı ile ün salmış olsalar da bu toplumun destancılık geleneği Manas üçlemesi ile sınırlanamayacak kadar geniştir. Yüzlerce örneği içinde barındıran bu güçlü geleneğin ürettiği dört destan; barındırdığı fantastik temaların yoğunluğu ile diğerlerinden ayrılır. Boston, Coodarbeşim, Kococaş ve Er Töştük destanları bu geleneğin arkaik ürünleri olarak kabul edilir.

Bu çalışma içerisinde Kırgız arkaik destanlarında yer alan mitolojik figürler belirlenip anlamlandırılmaya çalışılmıştır. Karşılaşılan mitolojik unsurlar başta Dede Korkut anlatıları ve Oğuz Kağan destanı gibi Türk kültürünün temel metinleri, halk inançları ve geleneksel uygulamalar ile bağdaştırılarak; karşılaştırmalı bir yöntemle Türk mitolojisinin keşfedilmemiş yönleri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

Elde edilen bulgular, bu mitoloji içerisindeki öğretilerle modern dünyanın ayrımcılıktan çevre sorunlarına kadar uzanan çeşitli problemlerinin aşılabileceğini göstermektedir.