Osmanlı İmpatorluğu - Tarih Öğretisi 4

Yazar Nermin Özsel bu çalışmasında, Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarını egemenliğinde birleştiren, tarihin en görkemli ve uzun ömürlü Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluş, yükseliş ve çöküş sürecini incelerken, imparatorluğun bu dönemlerini etkileyen faktörleri sorgulamakta. Muhteşem Süleyman’dan sonra koşulların neden değiştiğini, imparatorluğun neden duraklama devrine girdiğinin gizini aralıyor yapıtında. Kanuni’nin “ayyaş” olanın dışında diğer şehzadelerini ortadan kaldırması mı, yoksa sultan III. Mehmet’in tahta çıkar çıkmaz yasa gereği deyip, on dokuz erkek kardeşini boğdurtması ve bu kardeş katliamı ile hanedanın 17. yüzyıla şehzadesiz girmesi midir, imparatorluğu duraklatan? Çeşitli dinlere mensup yirmi kadar milleti barış içinde idare ederken, ne olmuştur da; birden sarıklı başlar kalabalığının disiplini bozulmuş, İstanbul’da, uzak eyaletlerde ve Anadolu’da halk ayaklanmaları başlamış, Avrupa Kıtası’nda koca koca toprak parçaları birbiri ardına Nemçe kafirlerininin insafına terkedilmiştir? İmparatorluğu içten içe çürüten, Topal Ataullah’ın yobaz düşüncelerinde mi saklıdır, yoksa imparatorluğun güçsüzlüğü cahilliğinden, çağın gerisinde kalmasından, geri kaldığının bilincine varamamasından, öngörüsüz politikalarından, savurganlığından ve içinde barındırdığı farklı inanç ve etnik yapıdaki halkların duyarsızlığından mıdır?