Mizah Dergileri Üzerinden Karşılaştırmalı Bir Dönem Analizi: Türkiye’de Çok Partili Siyasal Yaşama Geçiş (1946-1950)

Mantığın derin süzgecinden damıtılarak kurgulanan, dikkati üzerine çekip insanı kilitleyen, beyinde mutluluk, yüzde tebessüm, ruhta ferahlık hissi veren karikatür, bu nitelikleriyle insanı kuşatan beynelmilel bir iletişim aracıdır. Farklılıklardan ilham alarak bir nesneyi düşsel sahada gerçek görüntüsünden çıkarıp komik, alımlı, cazip, abartılı bir hale dönüştüren bu çizgi sanatı anlatmak istediğini kelimelerin, cümlelerin, paragrafların, metinlerin cenderesinden kurtarıp göze, gönle, beyne kısa ve öz bir şekilde iletir.

İnsanoğlu sayısız lisan ile derdini anlatamazken, karikatür tek bir çizgi ile meramını tüm dünya lisanlarına anlatabilir. Çizginin bu evrensel, esprili, canlı, dikkat çekici, kinayeli çekim kuvveti tarihsel dönem okumalarında da uygulanabilir mi sorunu akla getirmiştir. Bu düşünceyi eyleme dönüştürme çerçevesinde yapılan araştırmalar ve toplanan dökümanlar Türkiye’de çok partili hayata geçiş sürecinin iktidar-muhalefet eksenli mizah dergi karikatürleri üzerinden ortaya konulabileceğini göstermiştir. Bu durumu ise iktidar yanlısı tutumlarından dolayı Akbaba ve Karagöz; muhalif kimliğe yakın duruşuyla da Mizah dergisi mümkün kılmıştır.