İdari Yargıda İçtihat Aykırılığının Önlenmesi ve Giderilmesi Usulü – İdare Hukuku Monografileri –

Mahkemelerin aynı ya da benzer hukuki meseleden kaynaklanan davalarda farklı sonuca ulaşmaları sonucu ortaya çıkan içtihat aykırılığı, yeterli düzeyde gerekçelendirilmiş içtihat değişikliği niteliğinde değilse, ihtimale dayalı ve birbirine zıt hukuki durumların oluşmasına yol açar. Böyle bir sonuç, bireylerin genel olarak adalete ve özelde yargı sistemine duymaları beklenen güvene zarar verir.

Danıştay dairelerince ya da kurullarınca verilen kararlar arasında içtihat aykırılığının öteden beri oluşmakta olduğu bir durumda, idari yargı istinaf mercii olan bölge idare mahkemelerince verilecek kararlar arasında veya bir kısmı istinafta kesinleşecek, bir kısmı da temyize tabi olarak Danıştay içtihadı ile kesinleşecek kararlar yönünden de benzer sonucun oluşması kaçınılmazdır. Bu nedenle, içtihat aykırılığı sorunu, ülkemizde sadece ortaya çıktıktan sonra giderilmesi anlamında değil, ortaya çıkmasının önlenmesi anlamında da gündemdeki yerini sağlamlaştırmıştır.

Bu nedenle; Danıştay kararları arasındaki aykırılık ya da uyuşmazlıkların giderilmesi için 1931 yılından bu yana yürürlükte olan içtihatları birleştirme müessesesinin etkinleştirilmesi ve istinaf sisteminin 20 Temmuz 2016 tarihi itibarıyla faaliyete geçmesiyle birlikte yürürlüğe konulan aykırılığın/uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin mekanizmanın eksik yönlerinin tespiti gereklidir.

Bahsi geçen gerekliliği kendisine çıkış noktası olarak alan bu bilimsel çalışma; ülkemiz idari yargı sisteminde 90 yıldır uygulanmakta olan içtihatları birleştirme sisteminin özelliklerini, uygulama örnekleri ile problemlerini ortaya koymaktadır. Ayrıca, yaklaşık 5 yıl önce istinaf sisteminin faaliyete geçirilmesi sonrası getirilen bölge idare mahkemeleri kararları arasındaki aykırılıkların veya uyuşmazlıkların giderilmesine ilişkin diğer sistemin özellikleri ve tespit edilen eksiklikleri hakkında bilgi vermektedir. Bunun yanında, bahsi geçen her iki sistemin içtihat aykırılıklarını giderme açısından karşılaştığı sorunların çözümüne yönelik ve daha da önemlisi, içtihat aykırılıklarının ortaya çıkışını önleyen mekanizmaların etkin işleyen bir uygulamaya konu edilecek şekilde idari yargı sistemimize kazandırılması için somut öneriler içermektedir.

Konu ile ilgili AİHM ve AYM kararları ile karşılaştırmalı hukuk örneklerine ve birtakım etkin uluslararası kuruluşlarının rapor ve görüşlerine geniş bir şekilde yer veren çalışma, sadece teorisyenlerin değil uygulayıcıların da başvuracağı kaynak niteliğini haizdir.