Bir Azerbaycan Demiryolcusunun Sovyet Yılları

1910’da Ordubad’da dünyaya gelen Feridun Zamanzade, Çarlık Rusyası başta olmak üzere, 1918-20 yılları arası kurulan kısa ömürlü ilk Azerbaycan Cumhuriyetini, ardından Sovyet Azerbacan’ını, onun ardından müstakil Azerbaycan cumhuriyeti olmak üzere dört ayrı dönemin canlı şahidi olarak yaklaşık bir yüzyıla ait hatıraları geride bırakarak 2005’te bu dünyadan göçer.

Eğitim ve öğretime, o yıllarda çoğunluğu Türk öğretmenlerinin ders verdiği Bakü “Dar’ül Muallemeyn”de (Öğretmen okulu) başlayan Zamazade, Türklük bilincini ilk olarak bu öğretmenlerden alır. Dönemin yokluk, kıtlık, kırım, sürgün yıllarında Demiryolları Mühendislik mektebini tamamladığında, önce Zakafkasya, sonra Azerbaycan Demiryolları İdaresinin çeşitli kademeleriyle, Sovyet cumhuriyetlerinin diğer ülkelerinde çalıştıktan sonra, başmühendis olarak emekli olur.

Lenin’in ölümünü takiben, baştan sona Stalin rejimine, 2. Dünya savaşının bütün acılarına, Kruşçov’un iktidara gelmesiyle Azerbaycan Komünist Partisi 1. Sekreteri Mircefer Bagirov’un yargılanmasına, 1989’da Sovyetlerin dağılma aşamasında Kızılordu’nun Bakü’de yaptığı kırıma, daha sonra Elçibey tarafından bağımsız Azerbaycan cumhuriyetin kurulmasına, oradan Haydar Aliyev’in iktidara gelmesine kadar dönemin ve Azerbaycan tarihinin en önemli olaylarına tanıklık eden Zamanzade’nin hatıraları, aynı zamanda gezip gördüğü yerlerde sade Sovyet vatandaşlarının hayatları yansıtmasıyla, Sovyet toplumsal tarihine de ışık tutmaktadır.