Şeytan'ın Karısı Jenny Marx

Friedrich Engels, Jenny Marx’ın mezarı başında şunları söyler:

“Böylesine keskin bir zekâya sahip bir kadın, eleştirel bir akıl, siyasî olgunluk, bu¨yu¨k bir enerji, coşkun bir karakter ve yoldaşları için her şeyini vermeye hazır bir cömertlik çok az bulunur. [Devrimci] harekette neredeyse kırk yıldır etkin olduğu hâlde, gösterişe kapılmayan, kamuoyu önu¨ne fırlamak için heveslenmeyen, dönemin gazete yıllıklarının bahsetmediği bir kadındır o... Onu, herkesin bizzat tanıması gerekirdi. Şunu kesinlikle biliyorum: Ülkelerini terk etmek zorunda kalan Komu¨n [1871 Paris Komu¨nu¨] mu¨ltecilerinin kadınları onu hep anacaklardır. Bizlerse onun nesnel ve akıllı tavsiyelerini hep özleyeceğiz. Nesneldi ama övu¨nmezdi, akıllıydı ama affederken bile onurundan hiçbir şey kaybetmezdi...”

Jenny Marx’ı bizzat tanımayanlara Françoise Giroud’nun anlatacakları var.