Günümüzde Rodos ve İstanköy’de yaşamakta olan Türkler, 1522 yılından itibaren adaların kadim haklarından birisi olmuşlardır. Son olarak Adalar, 1947'de imzalanan Paris Antlaşması ile askerden ve silahtan arındırılmaları koşulu ile Yunanistan'a bırakılmıştır.
Adaların Yunanistan’a verilmesiyle Rodos ve İstanköy Türklerinin de dramı, giderek dayanılmaz bir durum almıştır. Ancak adalar Türklerinin, sosyo-ekonomik açıdan olduğu kadar, Türklük Bilinci ve Dayanışması açısından Türkiye ile bağlantısı, bugün olduğu üzere geçmişte de söz konusu olmuştur.
Gerçektende, Türklerin Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde Mili Kurtuluş Savaşı verdiği sırada, Rodos ve İstanköy Türkleri de, doğrudan ve dolaylı olarak milli mücadeleye destek vermekten geri kalmamışlardır. 1919’da kurulan “Rodos ve İstanköy Mudafa-i Hukuk-ı İslamiye Cemiyeti” ile mücadeleye destek vermeye çalışmışlardır.
“Tanıklar ve Belgeler Işığında Rodos ve İstanköy Türkleri:"Türk Kurtuluş Savaşı'na Katkıları ve Güncel Sorunları" adlı kitap da, temelde Adalar Türklerinin Milli Mücadele’ye katkılarını gün ışığına çıkartmayı amaçlamaktadır.
Kitap birbirini izleyen üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, “Rodos ve İstanköy Türklerinin Türk Kurtuluş Savaşı'na Katkıları”nı kapsamaktadır. Bu kapsamda 1919-1923 yılları arasında sırasıyla “Rodos ve İstanköy Türklerinin Sosyo-Ekonomik Durumu”, “Birinci Paylaşım(Dünya) Savaşı ve Milli Mücadele Döneminde Anadolu- Rodos ve İstanköy İlişkileri”ile “Türk Kurtuluş Savaşı Döneminde Onikiadalar Açısından Türk-İtalyan İlişkileri” de incelenmiştir. İkinci bölümde ise ; “Ege Denizi’nden Kaynaklanan Türk-Yunan İlişkileri Açısından Rodos ve İstanköy Türklüğünün Güncel Sorunları” irdelenmiştir.Son bölümde ise “Türk-Yunan İlişkilerinin Kalıcı Dostluğu Dönüştürülmesi İçin Önermeler” konusu, genel düzlemde ve Rodos ve İstanköy Türklüğü açısından işlenmiştir.
Böylelikle Türk-Yunan İlişkilerinde adalarda kalan Türklerin geçmişiyle bağlantı kurularak günümüzdeki sorunlarının ulusal ve uluslararası kamuoyuna aktarılmasının gündeme getirilmesi istenmiştir.
Prof.Dr.Mustafa Kaymakçı
Doç.Dr.Cihan Özgün
1 Haziran 2020
