Doğu’nun Türkler, Moğollar ve İranlılar tarafından belirlenen Ortaçağ tarihini, muhtelif başlıklar altında özgün kaynaklara ve saha araştırmalarına odaklanarak ele alan Prof. Dr. Osman Gazi Özgüdenli, bilimsel çabasının önemli bir ürünü olarak şekillenen Ortaçağ’da Türkler, Moğollar, İranlılar isimli bu çalışmasında Nizâmu’l-Mulk’ün vasiyetnâmesinden Selçuklu kırsal hayatına, Eski Türkiye Türkçesinin şekillendiği çağlarda tarih yazıcılığından Selçuklu ve Hârezmşâh hükümdarlarının Farsça şiirlerine, Orta Asya göçerlerinin devlet kurma süreçlerinden Ortaçağ tarihinin en büyük belirleyicisi olan Cengiz Han ve Moğol İmparatorluğu’na, Türk ad verme geleneklerinden Ortaçağ İslâm dünyasının kültür havzalarına, İstanbul kütüphanelerindeki Farsça yazmalardan yazma kitapların mülkiyeti meselelerine uzanan birbirinden ilginç konuları Türk tarihinin Orta Asya’dan başlayarak İran coğrafyasından Anadolu’ya uzanan hareket alanındaki seyrine göre şekillenen geniş bir perspektiften ele alıp telif ve tercüme ederek tarihçiliğimiz için önemli bir zaman ve mekân aralığına kuvvetli bir ışık tutuyor.
Geniş bibliyografik bilgi ve ele aldığı tarihî olayların geçtiği coğrafyalarda uzun yıllar sürdürülen çalışmaların kazandırdığı sentez yeteneğinin kolayca görülebileceği, “Selçuklu Tarihi Üzerine Araştırmalar”, “Türk-Moğol Tarihi Üzerine Araştırmalar”, “Dil, Edebiyat ve Kültür Tarihi Üzerine Araştırmalar”, “İslâmî Yazmalar Üzerine Araştırmalar” adını taşıyan dört bölüm altında yirmi iki başlıkla Ortaçağ’da Türkler, Moğollar, İranlılar, Türk tarihçiliğine değerli bir katkı olmak üzere neşredilmiştir.
