ÖNSÖZ
Masaj, yüzyıllardan beri kullanılan en temel tedavi yöntemlerinden biridir. Dokunma sanatı, günümüze gelene kadar gerek klinik, gerekse akademik açıdan bu alana önderlik eden çeşitli ekollerin temsilcileri tarafından geliştirilip sistematize edilerek, manuel tedavi yöntemleri arasında vazgeçilmez bir yer edinmiştir. Son yıllarda ise, sağlık çalışanları, masajın klinikte kullanımına daha fazla ilgi duymaya başlamış ve literatürde kanıta dayalı çalışma sonuçları daha sık yer almaya başlamıştır. Masaj ile uğraşan kişilerin, bu sanatı etkin olarak kullanabilmeleri, insan vücudunun anatomi, fizyoloji ve patofizyolojisini bilmeleri ile mümkündür. Bir başka deyişle, masaj deneyimsiz kişilerin elinde, mevcut tedavi potansiyelini açığa çıkarmada yetersiz kalacak bir değerdir. Masaj yalnızca ellerle uygulanan mekanik bir işlem değildir. Masaj uygulamaları ile klinikte spesifik tedavi sonuçlarının elde edilebilmesi için yöntemin, bu alanda eğitim görerek yüksek düzeyde kognitif ve psikomotor beceriler edinmiş olan kişilerce uygulanması gerekir. Eğitimli kişiler tarafından, doğru tekniklerin kullanımı, masaj uygulamalarının, fizik tedavi ve rehabilitasyon, sporcu sağlığı, psikiyatri, onkoloji, nörolojik rehabilitasyon gibi bir çok alanda sağlam bir yer edinmesini sağlamıştır. Terapötik masajın çeşitli formları hakkında detaylı olarak bilgi veren bu kitap, öncelikle fizyoterapistlerin ve fizyoterapi öğrencilerinin yararlanması amacıyla hazırlanmıştır. Kitapta yer alan bölümlerden yeteri kadar yararlanabilmek için anatomi, fizyoloji, biyomekanik gibi alanlarda, temel bilgilerin önceden kazanılmış olması gerekir. Kitap ayrıca, sağlık alanında çalışan diğer grupların da kaynak olarak kullanabilecekleri şekilde hazırlanmıştır.
Kitabın birinci bölümünde, masaj teknikleri arasında en fazla kullanılan İsveç tipi klasik masajdan etraflıca bahsedilmektedir. Klasik masajın tanımı ve tarihsel gelişimi üzerinde durulmuş, fizyolojik ve meknanik etkileri güncel literatür sonuçları eşliğinde aktarılmıştır. Masajın genel prensipleri anlatılmış, kullanım alanları hakkında bilgi verilmiş, ayrıca tüm vücut ve ekstremiteler için terapötik masaj uygulama teknikeri, fotoğraflar ve şekillerle desteklenerek açıklanmıştır. İkinci bölüm, klasik masaj tekniklerinin sporcularda kullanımı ile ilgilidir. Sporda masajın kullanım amaçları, gecikmiş kas ağrısı ve kassal gerginliğin tedavisinde masajın yeri anlatılmış, masajın sportif performans üzerindeki etkinliği tartışılmıştır. Üçüncü bölüm, doğulu ve melez kültürler tarafından geliştirilen masaj tekniklerinin başlıcaları hakkında tanıtıcı bilgi vermekte olup, tekniklerin detayına girilmediği için uygulamaya temel teşkil edecek nitelik taşımamaktadır. Ağırlıklı olarak geleneksel Çin akupunktur sanatına dayanan acupressure ve trigger nokta masajı ve Japon tedavi sanatı Shiatsu'nun yer aldığı bölümde ayrıca Jin Shin Do, Thai masajı ve Refleksoloji'den de söz edilmektedir. Dördüncü bölüm, klasik masaj tekniklerinin gebelikte, doğum sırasında ve doğum sonrasında kullanımı, bebek masajı ve çocuklarda masajın etkileri ile ilgili olup tekniğin kullanım amaçları, yararları ve kullanım prensipleri detaylı olarak açıklanmış, bazı teknikler fotoğraflarla desteklenerek sunulmuştur. Beş ve altıncı bölümler, derin doku masajı ve manuel lenf drenajı gibi masajın çok güncel ve etkin olarak kullanılan iki farklı türü hakkında bilgi vermektedir. Bu iki tekniğe, kitapta yalnızca tanıtıcı nitelikte yer verilmiştir. Özellikle de manuel lenf drenaj masajın uygulanabilmesi için terapistlerin uzun ve kapsamlı bir eğitimden geçirilmeleri, ayrıca klinikte çalışarak deneyimlerini artırmaları şarttır. Yedinci bölümde yer verilen konnektif doku masajı, Almanya'da geliştirilmiş ve daha sonra birçok ülkeye yayılmış olan bir tedavi tekniği olup hedefi, refleks etkiler oluşturarak otonom sinir sistemi yanıtlarını dengelemektir. Ülkemizde fizyoterapistlerce çoğu hastalığın semptomatik tedavisinde kullanılan son derece değerli bir manipulatif tedavi yöntemidir. Bu kitapta, ülkemizdeki fizyoterapi ve rehabilitasyon okullarının çoğunda eğitim programı içinde yer alan konnektif doku masajı ile ilgili tüm teorik ve uygulamalı bilgilere, ayrıca literatürden çok sayıda çalışma örneklerine ulaşmak olasıdır. Bu niteliği ile konnektif doku masajı uygulamasının öğrenilmesinde kullanılabilecek temel bir kaynaktır. Son bölüm ise, masajın kokulu yağlar eşliğinde uygulanmasının fiziksel ve ruhsal yararlarından söz eden aromaterapiye ayrılmıştır. Aromaterapi masajının kullanım alanları ve aromaterapi yağlarının özellikleri ile tedavi değerleri üzerinde durulmuştur.
Bu kitabın oluşturulmasındaki amacım, bu alanda çalışmış olan tüm meslektaşlarımı bir araya toplayıp çeşitli masaj teknikleri hakkında mevcut bilgi birikimimizi ve deneyimlerimizi disipline ederek fizyoterapistlere ve fizyoterapi öğrencilerine aktarmaktı. Editörlüğünü yaptığım bu kitabın yazarları, önce öğrencilerim, daha sonra asistanlarım olan, masaj ve manipulatif tedavi derslerini yıllarca birlikte yürüttüğümüz ve şimdi tümü farklı üniversitelerin öğretim elemanları haline gelerek manuel tedavi tekniklerinin eğitimine aktif olarak katkıda bulunan, çok sevdiğim ve değer verdiğim çalışma arkadaşlarımdan oluşmaktadır. Kitabın oluşturulmasındaki özverili katkılarından dolayı kendilerine teşekkür ediyorum. Bu tekniklerin temelini öğrendiğim, bilimsel ve titiz bir bakış açısı ile beni ve birçok fizyoterapi öğrencisini yetiştirmiş olan saygıdeğer hocam Yrd.Doç. Dr. Sezgin Baltacıoğlu'ya minnet ve teşekkürlerimi sunuyorum. Kitapta yer alan fotoğrafların gerek çekiminde gerekse modelliğinde, güler yüzleri ile yardımlarını esirgemeyen meslektaşlarım Mehmet Gürhan Karakaya, Baki Umut Tuğay, Gizem Güvendik, Serap Kaya, Nihan Özünlü ve Özgür Taka'ya teşekkür ediyorum.
Bilgi ve deneyimlerimi öğrencilerim ve meslektaşlarımla paylaşma olanağı sağlayan bu kitabın yazımı, benim için heyecan ve mutluluk verici bir süreç oldu. Bu süreçte manevi desteğini esirgemeyen ailem ve dostlarıma teşekkür ediyorum.
Prof. Dr. İnci Yüksel
