İslam İktisadının Fıkhi İlkeleri

Şer'î hukuk kuralları, açık bir şekilde belirlenmiş hükümler bütünü ile meşhur fakihlerin herhangi bir fiil, kurum ya da politikanın İslam'a uygunluğunu belirlemek için Kur'an ve sünnetten çıkardığı külli kaidelerden oluşmaktadır. Bu külli kaideler nasların ruhunun sistematik bir yansıması olarak çağlar boyunca bir birinden farklı meselelerde insanlara rehberlik etmiştir. Bu çalışma, fert ve toplumlumun iktisadi hayatı ile ilgili olan ve hayli kabul görmüş bazı külli kaidelerin ele alınması ve bunların çağdaş iktisadi meselelere uygulanması hususunda bir çabanın ürünüdür. Geniş bir şekilde tasnif edildiğinde bu kaideler temelde; niyet ve fiil, şüphe ve kesinlik, zararı giderme, kolaylaştırma kuralları, alma-verme, nimet-külfet, devletin takdir yetkisi-kamu menfaati, örf ve adet, aldatmanın cezası gibi konularla alakalıdır. Çalışma, bu külli kaidelerin sınırsız bir şekilde uygulanmaması için konu hakkındaki sınırları da belirtmektedir. Hem külli kaidelere hasredilmiş özel çalışmalarda hem
de bütün genel fıkıh kitaplarında ele alman bu konuyu, önceki çalışmalarda, fakihler külli kaidelerin uygulanmasını ya sadece ibadet alanı ya da klasik dönem iktisadi meselelerin sadece bazılarına odaklanarak örneklendirmişlerdir. Bu çalışma, külli kaidelerin klasik dönem iktisat meselelerinden bazılarına uygulanış örneklerini içerdiği gibi bunların çağdaş dönem iktisadi işlem, kurum ve politikalarına uygulandığı örnekleri de kapsamaktadır.