Bu çalışmada ayet ve hadislerde yer alan savaşla ilgili ifadelerin tarihsel bağlamı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Savaşla ilgili ayet ve hadislerin Hz. Peygamber ile ilk Mu¨slu¨manların kendi dönemlerindeki mu¨şrik, mu¨nafık, Yahudi ve Hristiyanlarla yaşadıkları mu¨cadeleyi ele aldığı göru¨lmektedir. Dini metinlerin Hz. Peygamber’in söz konusu savaşlarının birçoğuna ve bu savaşlarda meydana gelen gelişmelere değindiğini; onun bu su¨reçte yaşadığı tecru¨be, karşılaştığı sorunlar ve zorluklar ile bunların çözu¨mu¨ için izlediği yollar ve verdiği mu¨cadeleyi konu edindiğini ifade etmek mu¨mku¨ndu¨r. Savaş konusundaki dini metinlerin Mu¨slu¨manları canla ve malla cihada teşvik ettiği, cihada katılanları takdir edip övdu¨ğu¨, şehitliği ve gaziliği özendirdiği; savaştan geri duranları ve kaçınanları ise eleştirdiği göru¨lmektedir. Bu durumun Hz. Peygamber döneminde du¨zenli bir ordunun bulunmaması ve savaşa katılacak kişileri silah ve mu¨himmatla donatacak gu¨çte bir devlet sisteminin olmamasıyla açıklanması mu¨mku¨ndu¨r. Allah yolunda savaşırken ölenlerin şehid sayıldığı; dolayısıyla da onların sorgusuz sualsiz cennete gideceği çok sayıda dini metinde vaat edilmektedir. Bu durumun insanları savaşa motive etme noktasında önemli işlev görmesinin yanında yakınlarını kaybeden insanların teselli olmalarına da katkı sağladığı ifade edilebilir. Allah yolunda savaşan kimsenin şehid olursa cennete girme, gazi olursa da manevî mu¨kâfat ve du¨nyalık ganimet elde ederek evine döneceği vaadi çok sayıda dini metinde vurgulanmaktadır. İnsanların savaşlara katılma konusunda en bu¨yu¨k motive unsurların başında gelen ganimet elde etme amacının ilk Mu¨slu¨manlar için de geçerli olduğu; bu durumun da çok sayıda dini metne yansıdığı göru¨lmektedir. Bu¨tu¨n bu bilgiler ışığında, Hz. Peygamber döneminin konjonktu¨rel siyaseti ve reel politiğiyle ilgili olan cihad konusundaki dini metinlerin anlaşılabilmesi için söz konusu dönemin siyasi, askeri ve ekonomik koşulları hakkında bilgi sahibi olunması gerektiğine dikkat çekilmektedir.
